COLD READING

J. de Ruiter
203

Cold reading is een methode om – zonder werkelijk iets over de gesprekspartner te weten – bij de gesprekspartner de indruk te wekken dat men wel iets over hem weet. Deze methode wordt zeer veel toegepast: door waarzeggers, bij politieverhoren, soms ook bij verkoopgesprekken. Maar vooral door allerlei personen die zich medium noemen. Bekende voorbeelden zijn astrologie, numerologie, hanteren van tarotkaarten, grafologie, handlezen, enz.

Er zijn diverse technieken die gehanteerd worden bij cold reading. Zowel afzonderlijk als afwisselend.
Deze technieken zijn voor iedereen te leren, zij het dat dit voor de een wat gemakkelijker is dan voor de ander.

We bespreken hieronder een aantal bekende technieken.

Technieken

Techniek 1: kalibreren op het ja- en nee-signaal.

Je onthoudt als het ware wat voor lichamelijke trekjes iemand vertoont wanneer iemand in een bepaalde gemoedstoestand is, om daar in de loop van het gesprek je voordeel mee te doen. Een zeer bruikbare vorm is het kalibreren op het ja- en nee-signaal. Zeg iets dat absoluut waar is (over de andere persoon) of absoluut onwaar en observeer dan hoe de reactie eruit ziet. Bijvoorbeeld: “Nieuwe schoenen gekocht?” Daarna zeg je iets waar de proefpersoon het niet mee eens zal zijn: “Met kleine hakjes?” terwijl ze duidelijk geen hakjes hebben. Let hierbij goed op het gezicht en de lichaamstaal voorafgaand aan het antwoord.
Gebruik dit daarna steeds in je voordeel. Zodra je aan de lichaamstaal al ziet dat een bepaalde bewering onjuist is, onderbreek je direct en ga je over op een juister alternatief.

Cold readers op TV gebruiken deze methode vaak om zichzelf snel te corrigeren nadat ze iets fout hebben geraden. Dat doen ze bijvoorbeeld wanneer ze iets over de persoonlijke geschiedenis van de cliënt willen vertellen. Eerst gaan ze tijdens een normaal gesprek kalibreren op ja en nee. Bijvoorbeeld, zoals bij het gebruik van een glazen bol:
“Ik zie de nevel in de glazen bol omvormen tot een belangrijk persoon uit je verleden.” Ze pauzeren en laten de cliënt even meekijken. De cold reader zegt dan: “De figuur lijkt een man te zijn.” en observeert voor ja- of nee-signalen! Wanneer de cold reader een nonverbale nee ziet, corrigeert deze zichzelf: “Nee het is een vrouw.”

Techniek 2
Forel-effect
Het Forer-effect, ook Barnum-effect genoemd, is afkomstig uit de psychologie. Het betreft de neiging van mensen om vage en algemeen geldende uitspraken over de eigen persoon te accepteren als rake en typerende omschrijving. Dit zonder zich te realiseren dat diezelfde omschrijving voor bijna iedereen opgaat.

Dit effect werd ontdekt door de psycholoog Bertram Forer. Hij gaf zijn studenten een psychologische test, waarbij hij vertelde dat ze op basis van hun resultaten een persoonlijkheidsschets van hem zouden ontvangen. Zij ontvingen vervolgens een schets met daarop 13 verschillende uitspraken over hun karakter. Vervolgens vroeg de psycholoog hen te waarderen hoe goed de schets hen omschreef. Ze gaven de schets gemiddeld een 8,5 en waren daar dus zeer over te spreken.
Wat zij niet wisten is dat de psycholoog helemaal niet naar de testresultaten gekeken had. Hij had hen allemaal simpelweg dezelfde lijst met 13 algemene kenmerken gegeven. Het Barnum-effect zorgt er namelijk voor dat we gemakkelijk geloven in beschrijvingen van onze persoonlijkheid die zogenaamd voor ons gemaakt zijn. We letten er niet op dat ze eigenlijk vaag genoeg zijn om op het grootste deel van de mensen te kunnen slaan.

Bijna alle waarzeggers maken gebruik van dit effect.

Er zijn talloze voorbeelden van algemeen geldende beschrijvingen te geven:
“Hoewel u beheersing uitstraalt, maakt u zich regelmatig zorgen en voelt u zich onzeker”.
“Soms twijfelt u er ernstig aan of u de juiste beslissing hebt genomen”.
“Je hebt een moeilijke periode gehad in je leven”.
“Je hebt verborgen talenten die de meeste mensen niet van je kennen”.

Nog sterker is om deze beschrijvingen ook wat aan te kleden:
“Ik lees van je af dat …….
– je intelligent bent.”
– je goed met mensen kunt omgaan.”
– mensen op je aan kunnen.”
– je een behulpzaam iemand bent.”

Techniek 3
Output ontlokken door simpele input.
Voorbeeld 1:
Het medium kiest een letter en vraagt de proefpersoon of deze letter hem/haar iets zegt. De proefpersoon gaat deze letter dan vaak koppelen aan mensen in zijn/haar omgeving, overleden familie of wie dan ook. Iedereen zal bij de gekozen letter wel wat kunnen bedenken voor zichzelf. Het medium lokt daarmee informatie uit zonder zelf iets te doen.
Voorbeeld 2:
Door meerdere keuzes te geven heb je nog meer kans dat de gesprekspartner een van die dingen op zichzelf betrekt. Bijvoorbeeld: "Ik zie iets met muziek of een instrument”. Of “Vroeger wat met muziek gedaan heeft, of nog steeds?” Zoiets levert bijna zeker output op.

Techniek 4
Dubbelzinnige vragen stellen.

Een heel succesvolle en slinkse wijze om aan informatie te komen is door middel van dubbelzinnige vragen. Vragen als:" Je hebt geen poes, of wel?" Als het antwoord ontkennend is, kan het medium zeggen: “Zie je wel, ik dacht al dat je niet van katten hield.” Als het antwoord bevestigend is, kan het medium zeggen: “Zie je wel, ik kreeg steeds een kat door, nu snap ik het”.

Techniek 5
Veilige vragen stellen.

De vraag hoeft niet eens dubbelzinnig te zijn, het kan nog eenvoudiger. Heel veel vragen kunnen overal naar toe leiden. De vraag "Heb je een hond?" kan bij ontkenning altijd nog verwijzen naar vroeger, of het kan zijn dat je vroeger een hond wilde en noem maar op. De vraag: "Wat is er met sport?" kan overal naar toe leiden.

Techniek 6
Gebruik maken van geheugenverlies.

Als je belangrijke informatie gekregen hebt, kun je eventueel ook meteen van onderwerp wisselen, zodat de proefpersoon vergeet dat je die informatie gekregen hebt. Later kun je die informatie dan inzetten en het zal lijken alsof je het op de een of andere manier wel wist.

Gebruik maken van geheugenverlies is ook een mogelijke optie als je een keer fout hebt geraden. Je schakelt dan meteen op een ander onderwerp over om daar dan later op terug te komen. Mediums en paragnosten zullen zelden toegeven fout te zitten. Ze draaien er liever omheen door nog meer vragen te stellen of ze vragen je er nog eens over na te denken en dan zal het dan wel duidelijk worden.

Techniek 7
Herkaderen (omdenken, reframen)
Alles wat je fout raadt, kun je herkaderen zodat de betekenis van iets verandert c.q. zelfs min of meer correct wordt. De foute uitspraak wordt open gemaakt voor interpretatie. De techniek van herkaderen vereist wel de nodige ervaring voordat men deze met succes kan inzetten bij cold reading.
Herkaderen is een belangrijke techniek in NLP.

Door een aantal van bovengenoemde technieken afwisselend te gebruiken kan een medium erg ver komen en uitspraken doen die overtuigend en verbazingwekkend zijn.
Het publiek beseft vaak niet dat het feitelijk om iets normaals gaat.
Het is dus begrijpelijk dat er nogal wat mensen zijn die zich medium noemen. Dit levert aantrekkelijke dingen op: bewondering, geld, enz.
Hier ligt ook de verklaring dat er kinderen zijn die paranormale gaven toegeschreven krijgen. Een kind kan van jongs af aan al een aanleg hebben voor een van bovenstaande technieken. Deze worden vaak onbewust toegepast en daarmee groeit de ervaring. Het gevolg is dat het betreffende kind en eveneens de omgeving zullen denken dat hij/zij buitengewone gaven bezit.