Y.N. HARARI - HOMO DEUS

Een kleine geschiedenis van de toekomst

2017

 

Samenvatting van de inhoud
J. de Ruiter

 

De mens heeft drie belangrijke projecten op de agenda:

1.

Streven naar onsterfelijkheid (een goddelijke eigenschap).
Overwinnen van ouderdom en dood.

2.

Zoektocht naar de sleutel voor geluk (een goddelijke eigenschap).
Geluk steunt op 2 pilaren, een psychologische en een biologische.
Op psychologisch niveau hangt geluk meer af van onze verwachtingen dan van objectieve omstandigheden. Onze verwachtingen zijn vaak onnodig subjectief.
Op biologisch niveau zijn geluk en leed slechts verschillende vormen van lichamelijke sensatie. En aangename sensaties trekken vrij snel weg. Dit komt door de evolutie. Evolutie is gericht op vergroting van de kans op overleving en voortplanting.
Als geluk bepaald wordt door ons biochemisch systeem, dan is de enige weg naar duurzame voldoening het manipuleren van dat systeem.
Het najagen van biochemisch geluk is nu al wijd verspreid: anti-depressiemiddelen, kalmerende middelen, stimulerende middelen, enz.

3.

Streven naar goddelijkheid.
Zoektocht naar bovenmenselijke vermogens.
Als de mens ooit het vermogen krijgt om ouderdom en ellende uit ons systeem te verwijderen, dan zal dat vermogen waarschijnlijk ook groot genoeg zijn (en dus ook gebruikt worden) om ons systeem om te bouwen tot zo’n beetje alles wat we maar willen.

 

Let wel, het gaat hierbij om wegen die de mens zal inslaan. Niet zeker is hoe ver de mens zal komen.

 

Deze niet tegen te houden pogingen zullen langs drie wegen verlopen:

• Biologische manipulatie. Schaven aan de genetische code.
• Cyborgtechniek. Toevoegen van niet-organische delen.
• Creatie van niet-organische wezens.

Het uiteindelijke gevolg zal zijn dat Homo sapiens zal verdwijnen, stapje voor stapje. Hoe lang dit zal duren, is niet te voorspellen.

Op de rem trappen zal niet mogelijk zijn. Niemand weet waar de rem zit c.q. is bij machte op de rem te trappen. De groeieconomie heeft deze 3 zoektochten ook nodig. Maar ook, m.b.t. biologische manipulatie is er geen duidelijke grens tussen genezen en upgraden. De mens zal willen hebben wat mogelijk is. Harari maakt overduidelijk dat op dit punt elke keer weer opnieuw de grenzen verlegd zullen worden.

 

Het boek Homo Deus bestaat uit 3 delen:

1.

Homo sapiens verovert de wereld

De cognitieve, agrarische en wetenschappelijke revolutie hebben geleid tot het resultaat dat de mens wereldwijd het ecosysteem radicaal heeft veranderd en een bedreiger is geworden van alle dieren.

 

2.

Homo sapiens geeft de wereld betekenis

 

De mens is ervan overtuigd geraakt dat hij de wereld niet alleen beheerst, maar ook van betekenis voorziet. Het humanisme – de religie waarin de mens centraal staat – is dominant geworden.

 

Geloven in een groot kosmisch plan gaf het leven zin. Maar tegenwoordig komen de grootste bedreigingen voor orde en gezag uitgerekend van mensen die nog steeds geloven in God en Zijn allesomvattende plan!

Het humanisme draait de rollen om en verwacht van de mens dat hij de kosmos zin geeft.

Zin geven aan een zinloze wereld.

Mensen moeten dus zelf nadenken, over alles. In de politiek: de kiezer heeft altijd gelijk. In de economie: de klant is koning. In de esthetiek: schoonheid is een kwestie van smaak. In de ethiek: als het goed voelt, moet je het gewoon doen. In het onderwijs: denk zelf na.

Humanisme ziet het leven dus als een proces van verandering, van onwetendheid naar geestelijke verlichting door middel van ervaringen. Het destilleren van wijsheid uit een groot scala aan ervaringen.

Resultante van dit alles: het liberale pakket van individualisme, mensenrechten, democratie en de vrije markt.

 

3.

Homo sapiens verliest de controle

 

Kunnen mensen de wereld blijven runnen en er betekenis aan geven?

Welke bedreiging vormen biotechnologie en AI voor het humanisme?

 

Het liberalisme gaat ervan uit dat mensen een vrije wil hebben. De vrije wil van mensen bestaat echter niet. Mensen bestaan uit biochemische algoritmen. We worden inmiddels omringd door algoritmen die krachtiger zijn. Deze kunnen ons op termijn overstijgen. Superieure algoritmen vervangen al veel diagnostieken.

 

Data en informatie worden bijna allesbepalend.

Het nieuwe motto: als je iets meemaakt, leg het dan vast, upload het daarna en deel het zodoende.

Alles draait om data. Als we data genereren, dan bewijzen we dat we waarde hebben.

 

Mensen zullen als inividu geen nut meer hebben. Alleen geupgrade supermensen.

AI maakt bepaalde beroepen onnodig.

Interfaces tussen computers en hersenen gaan en rol spelen.

 

Eerst geloofden mensen in God en beweerden ze dat mensen heilig zijn omdat God ze geschapen heeft voor een of ander goddelijk doel.

Later durfden velen te zeggen dat God helemaal niet bestaat en dat mensen van zichzelf heilig zijn.

Geloof werd gevoel (luisteren naar jezelf), een complex algoritme, aangescherpt door de evolutie. Maar gevoelens worden nu ingehaald door superieure algoritmen, gebaseerd op het loslaten van enorme rekenkracht op immense databases.

Het homocentrisch wereldbeeld verschuift naar een datacentrisch wereldbeeld. Dit leidt tot verandering van ons gedrag.

 

Of het leven echt te reduceren is tot dataflows valt te betwijfelen.

Even twijfelachtig is of leven enkel en alleen neerkomt op het nemen van beslissingen.

Maar misvattingen kunnen toch zeer populair worden, zoals we weten. Denk aan mythes zoals religies, communisme, enz.

Het dataïsme dreigt met Homo sapiens te doen wat Homo sapiens met de dieren deed.